Polderen

Op 17 januari 2018 was ik op het landgoed ‘Zonneheuvel in Doorn. Tot voor kort heette dat het SBI wat stond voor ‘Slotemaker de Bruïne Instituut’. Van 1984 tot 1987 heb ik daar in blokken op de kaderschool van het CNV gezeten. Van professor Bob Goudswaard leerde ik over de economie van het genoeg en zijn collega Henk van Zuthem bracht ons Ethiek bij. Harm van der Meulen de toenmalige voorzitter van het CNV gaf een college polderles. We hadden zelfs een gastles van historicus en natuurkundige Ger Harmsen die overigens het CNV overbodig vond, waar wij vanzelfsprekend het oneens mee waren. Ik had wel bewondering voor de man en nog. Mede door Ger Harmsen ben ik toch een klein beetje marxist.

Nu was ik weer op die plek met wat meer mensen vanuit de VHV. Voor de nieuwjaarsreceptie van het SBI wat nu staat voor Samenwerking Bezinning Inspiratie. Een stichting waarin bedrijven en organisaties zitten die zich op één of andere manier op de arbeidsverhoudingen richten. Ook SBI/Formaat maakt daar deel van uit en daarin kun je de scholingsinstituten terug vinden van FNV en CNV. De VHV heeft sinds kort een relatie met SBI/Formaat. Het was een nieuwjaarsreceptie die begon met een heerlijke lopende biologische lunch verzorgd door hotel en congrescentrum Zonneheuvel. Het ging ergens om die middag. We leerden bijvoorbeeld dat muziek de universele taal is om elkaar te leren verstaan en dat het helpt het eens met elkaar te worden. Muziek in plaats van praten. Maar ja, we praten zo graag. Dat zagen en hoorden we in een film van de geschiedenis van de Stichting van Arbeid en Sociaal Economische Raad vanaf 1945 tot 2005. Niek Jan van Kesteren, tot 2016 algemeen directeur van VNO-NCW en bekent polderaar, hield een inleiding. Zijn verhaal kun je elders nog lezen op de website.

Instemmend, grommend

Met spijt in zijn stem stelde Niek Jan dat het poldermodel ziek is. We zijn niet meer bereidt tot compromissen. Waar is de dominee en de koopman gebleven? Het energieakkoord is door 47 mensen van verschillende organisaties ondertekend hield hij ons als voorbeeld voor. Het inpikken van banen door Oost-Europeanen noemde Niek Jan een mythe. Links van mij zag ik mijn VHV-vrienden instemmend knikken en ze zeiden dat hij zo bij de vakbeweging had kunnen werken. Maar rechts van mij zat de voorzitter van de VHV, Lodewijk de Waal, en die hoorde ik grommen. Dat die polder ziek is, potdomme, hoorde ik hem later zeggen komt door die zelfde werkgevers. Je moet elkaar inderdaad wat gunnen en daar mankeert het aan. Kijk naar de vakopleiding, nedezeggenschap, contracten, arbeidsomstandigheden, niets hebben ze er meer voor over. De hand op de knip alleen de winst telt.

Na afloop waar we met een glas en een hap aan het napraten waren zag ik Lodewijk in gesprek met Niek Jan, wellicht om zijn gelijk te halen en waarschijnlijk zijn deze oude polderaars er samen wel weer uit gekomen. Dat het voorbeeld mag zijn voor de huidige polderaars. Mogelijk helpt ook een liedje van Wim Kan van zijn oudejaarsshow uit 1960 na de val van het kabinet-de Quay, Lijmen Jan, lijmen met z’n allen. En inderdaad het kabinet werd gelijmd. We zouden nu kunnen zingen, Polderen man, polderen met z’n allen, polderen tot je niet meer kan en dan maar carnavallen.

Dat de polder maar weer gezond mag worden, lijkt mij nog een mooie nieuwjaarswens.

Gijs Wildeman

Januari 2018