Het geheugen van de vakbeweging

Het centrale thema van dit boek is het structurele tekort aan mijnwerkers in de Luikse kolenindustrie. In de meeste mijnbekkens in West-Europa was het moeilijk voldoende arbeiders te vinden en deze langdurig aan de mijn te binden. Men maakte dan ook overal gebruik van arbeidsmigranten. In het Luikse bekken echter werd het arbeidstekort na de Tweede Wereldoorlog zo acuut dat er een extreem groot beroep moest worden gedaan op buitenlandse arbeidskrachten. Leen Roels gaat in op de strategieën die door de mijnwerkgevers werden aangewend om voldoende arbeidskrachten te vinden. De oorzaken en pogingen tot oplossing van het arbeidstekort worden besproken in vijf deelstudies waarin verschillende groepen op de arbeidsmarkt aan bod komen: behalve lokale mijnwerkers betreft dit vrouwen, migranten, pendelaars, grensarbeiders en, gedurende en na de Tweede Wereldoorlog, ook krijgsgevangenen en displaced persons.

Leen Roels, Het tekort. Studies over de arbeidsmarkt voor mijnwerkers in het Luikse kolenbekken vanaf het einde van de negentiende eeuw tot 1974 (Hilversum: Maaslandse monografieën 2014) ISBN 9789087044282, 280 pagina’s, prijs € 28,–

In dienst van de naaste

Op een winterdag in 1884 besluit een aantal Zaandamse mannen een afdeling op te richten van het Nederlandsch Werkliedenverbond Patrimonium. Zij willen strijden tegen het onrecht dat de arbeider van die dagen wordt aangedaan: lange werkdagen, laag loon, geen sociale voorzieningen, abominabele huisvesting. Hun strijd is ook gericht tegen een liberale elite, die hen van alle politieke invloed uitsluit. Maar anders dan de socialisten, willen de mannen van Patrimonium geen revolutie ontketenen. Door geleidelijke verbeteringen willen zij het lot van de werkman verbeteren. Ook hechten zij aan hun orthodox-protestantse geloof. Patrimonium verwijst niet voor niets naar het ‘vaderlijk erfdeel’, waarvoor de afdeling pal wil staan.

Het is het begin van meer dan 130 jaar christelijk-sociale arbeid en bezinning in Zaandam en de Zaanstreek. Het meest tot de verbeelding sprekend zijn wel de woningstichting die de afdeling in 1917 opricht en de bejaardentehuizen Groenland en Nieuw Groenland. Op ander vlak, bijvoorbeeld op het gebied van onderwijs, bibliotheek- en vormingswerk en christelijk-sociale bezinning, worden ook veel activiteiten ontplooid.
In dienst van de naaste vertelt het verhaal van de afdeling Zaandam en laat zien hoe belangrijk het werk voor de Zaanstreek is geweest.

Rolf van der Woude, In dienst van de naaste. Geschiedenis van de afdeling Zaandam van het Nederlands Werkliedenverbond Patrimonium 1884 – 25 januari – 2013 (EON PERS Amstelveen) 176 pagina’s, geïllustreerd, ISBN 978 90 77246 54 2, prijs € 25,00 inclusief portokosten

De val van SNS Reaal

De val van SNS Reaal is het verhaal van wat ooit een brave, provinciale spaarbank en vakbondsverzekeraar was, die mee wil doen met de grote jongens van het snelle geld. Na de komst van topman Sjoerd van Keulen werpt de bank-verzekeraar zijn laatste schuchterheid af. Met een beursgang haalt SNS Reaal honderden miljoenen euro’s op voor een overnamefestijn. SNS koopt bijvoorbeeld het halve Bouwfonds. Dat blijkt een wespennest van dubieuze vastgoeddeals en fraude.
In 2008 springt de overheid voor het eerst bij, zonder succes. Vijf jaar later zet zij het ultieme middel in: nationalisatie. Weer worden de Nederlanders gedwongen hun portemonnee te trekken om een van de grootste banken te redden. Verslikte SNS Reaal zich in slecht vastgoed of in te veel overnames in te korte tijd? Had de Nederlandsche Bank de regie wel in handen? Waarom heeft het ministerie van Financiën de SNS-top zo lang in een onmogelijke oplossing laten geloven? Deze en andere pregnante vragen worden beantwoord in dit onthutsende boek.
Vijf journalisten van Het Financieele Dagblad spraken met meer dan vijftig sleutelfiguren en kregen toegang tot geheime documenten, notulen, e-mailverkeer, afgeluisterde telefoongesprekken en delen van strafdossiers. Het resultaat is een onthullend relaas van een van de grootste drama’s in de Nederlandse financiële sector sinds de crisis.

Martine Wolzak, Vasco van der Boon, Pieter Couwenbergh, Pieter Lalkens en Cor de Horde, De val van SNS Reaal (Amsterdam 2013)

De ondergang van SNS Reaal

Op 1 februari 2013 stuurde minister Dijsselbloem de Tweede Kamer een brief over SNS Reaal, de vierde bank van Nederland. De minister had, in nauw overleg met de De Nederlandsche Bank , SNS Reaal genationaliseerd. Met de ingreep voorkwam hij grote problemen voor de financiële stabiliteit van Nederland. Het spaargeld van klanten was veilig en de dienstverlening gewaarborgd.

Alle problemen rondom de bank leken hiermee opgelost – maar niets is minder waar, blijkt uit dit boek. In De ondergang van de SNS Bank wil Hetty van de Laar van binnenuit laten zien hoe een criminele organisatie binnen SNS jarenlang zijn gang kon gaan, en betrokkenen elkaar op sluwe wijze de bal toespeelden. Uiteindelijk zag ze zich gedwongen aangifte te doen bij de FIOD tegen haar toenmalige baas Buck Groenhof; een aangifte die leidde tot een grootschalig onderzoek met vele aanhoudingen.
Ontluisterend aan haar verhaal is dat het old boys network nog steeds actief blijkt en de laatste tegel nog lang niet is gelicht. Integendeel: een nieuwe doofpotaffaire is geboren.
Hetty van de Laar is bedrijfskundig ingenieur en sinds 1999 werkzaam geweest als projectleider en adviseur van diverse (vastgoed)projecten, waaronder voor de ING, de Rabobank en Van Lanschot Bankiers. Van 2009 tot 2012 heeft Van de Laar als extern adviseur gewerkt voor SNS Property Finance.

Hetty van de Laar, De ondergang van de SNS Bank. Klokkenluider tegen wil en dank (2013), 192 pagina’s

Jaarboek Sociaal Historisch Centrum Limburg – 2013

Dit nieuwe jaarboek bevat een bijdrage van Ad Knotter over de historische achtergronden van het ‘rode’ Vaals. Deze kleur heeft Vaals te danken aan de populariteit van de CPN’er Huub Hermans en de veranderende arbeidsmarktomstandigheden die een voedingsbodem schiepen voor sociale onvrede en politieke radicalisering.
Willibrord Rutte analyseert brieven uit de Mijnstreek geschreven door Rinse Postuma, een jonge onderwijzer uit Friesland die les gaf op de Nutsschool in Treebeek. Onder de titel ‘Brieven uit de Mijnstreek’ deed hij in het Nieuwsblad van Friesland van juni 1923 tot begin 1924 bijna wekelijks verslag van et leven en werken in de Limburgse mijnstreek.

Studies over de sociaal-economische geschiedenis van Limburg. Jaarboek van het Sociaal Historisch Centrum voor Limburg (SHCL) Deel LVIII 2013