CNV-voorzitter Piet Fortuin op fusiecongres:

‘Stop met die gekkigheid op de arbeidsmarkt’

Op 14 juni 2024 werd in Nieuwegein het startcongres van één CNV gehouden. Eerder dit jaar fuseerden CNV Connectief, CNV Jongeren, CNV Vakcentrale en CNV Vakmensen tot één organisatie. CNV-voorzitter Piet Fortuin zei in zijn openingsspeech: ‘Een feestelijke bijeenkomst om dit met jullie te vieren. Eén CNV is zonder meer een mijlpaal. We zijn trots en kijken met een positieve blik naar de wereld. Onze inzet is om de samenleving beter te maken en vervolgens over te dragen aan de volgende generatie.’

Tijdens het startcongres van het CNV waren er toespraken van niet alleen Piet Fortuin, maar ook van oud-premier Jan Peter Balkenende en demissionair minister Karien van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid). In een discussiepanel stond het voeren van acties centraal. Extinction Rebellion activiste Rozemarijn van ’t Einde riep de vakbond op tot klimaatactivisme: ‘Zonder planeet zijn er ook geen banen.’ Jimmy Dijk (fractievoorzitter van de SP in de Tweede Kamer) prees de woorden van Piet Fortuin over ‘de gekkigheid op de arbeidsmarkt’.

Twee weken voor het startcongres sprak de redactie van de website van de VHV,   met CNV-voorzitter Piet Fortuin en de bestuursleden Justine Feitsma (voorheen voorzitter CNV Jongeren) en Patrick Fey (voorheen voorzitter CNV Connectief). Het eerste deel van dit interview publiceerden we al eerder op deze site waar de historische totstandkoming van één CNV centraal stond. Dit is het tweede deel van het interview met een vooruitblik van de bestuursleden over de ambities van het CNV.

Justine, wat is de plek van jongeren in het nieuwe CNV?

‘Jongeren houden een eigen afdeling en gaan door met de projecten die al draaiden. We zijn er voor jongeren in belangenbehartiging, maar ook op de werkvloer. Zo werken we er hard aan om jongeren voor ondernemingsraden te interesseren. Het is ook aantrekkelijk voor jongeren om lid van ons te worden. Studenten zijn bijvoorbeeld gratis lid. Verder is het starterslidmaatschap slechts twee euro. We doen aan belangenbehartiging rond het krijgen van stageplekken. Waar lopen ze tegen aan?’

Piet in aanvulling: ‘We hebben 10.000 jonge leden onder wie studenten. Daarin zijn we onderscheidend. We hebben een team van tien mensen die niets anders doet dan rondlopen en voorlichting geven op mbo-scholen. Ze leggen op scholen uit wat de vakbond doet en hopen dat ze zich aansluiten.’

Je leest veel over stress onder jongeren door hoge werkdruk en het feit dat er geen woningen zijn?

Justine knikt bevestigend: ‘De nummer één zorg onder jongeren is het gebrek aan woningen. Wat we als CNV ook opgepakt hebben is de werkdruk van jongeren, de werk-privébalans en de nieuwe arbeidsmarkt. Ik zeg ook altijd tegen jongeren: de vakbond kan meer voor je doen dan alleen een CAO afsluiten. Zelfs bij het gratis lidmaatschap heb je rechtsbijstand.’

De ambitie van het CNV is om te groeien, maar hoe kan dat in deze tijd?

Patrick: ‘De belangrijkste reden waarom mensen geen lid worden van de vakbond is omdat ze dat nooit gevraagd wordt. Wie wij zijn als CNV spreekt heel veel mensen aan. We hebben verstand van werk en inkomen en dat is belangrijk voor werknemers. We doen dat op een redelijke manier en proberen er met werkgevers uit te komen. Voor ons zijn werkgevers geen boeven. Dat spreekt ook de jonge generatie aan, zo is mijn overtuiging.’

Justine: ‘Nu we samen zijn kunnen we ons beter verkopen. We kunnen nu ook meer kijken wat de behoeftes zijn van de dertigers en veertigers. We hebben bijvoorbeeld recent in de CAO Rijk afgesproken dat je je studieschuld fiscaal voordelig kunt afbetalen. Dat is door jongeren heel enthousiast ontvangen.’

Polarisatie

Nu is de vraag of een genuanceerd geluid nog wel overkomt in een tijd dat er sprake is van polarisatie en agressie op de sociale media. Piet denkt van wel: ‘We moeten juist ons verhaal vertellen in deze gepolariseerde wereld. We zijn de tweede vakbond van Nederland. Wij zijn de partij die de hand reikt naar werkgevers en overheid. De grote problemen in ons land los je niet op door polarisatie maar door het gesprek aan te gaan. Je moet zoeken naar oplossingen. Er samen uitkomen zit in ons DNA. Misschien zijn wij daarom wel die verbindende partij die het tegengeluid kan laten horen. Al die transities op de woningmarkt, het klimaat, migratie los je alleen op met verbinding.’

Patrick: ‘Die transities slagen alleen als je dat op een sociaal rechtvaardige manier doet. Het gaat er vooral om hoe je de problemen aanpakt.’

De arbeidsmarkt is enorm veranderd met meer flexwerk, de komst van zzp’ers en de groei van de arbeidsmigratie. Hoe kijkt het CNV daarnaar?

Op het congres verwoordde Piet de visie van het CNV (‘Toekomst maken we samen’) als volgt: ‘Mensen moeten zich leren ontwikkelen met regie op je eigen werk. We willen ook afspraken maken over de balans tussen werk, privé en zorg. Ik pleit daarom voor een werkweek van dertig uur. Dan krijg je de balans weer terug. Ik ben blij met IT-bedrijf AFAS die dit heeft ingevoerd. Derde punt is dat we de gekkigheid op de arbeidsmarkt moeten stoppen. Dat je een pilsje op het terras krijgt geserveerd van een zeventienjarige die gedwongen is als zelfstandige te werken. Ik bedoel ook op de doorgeslagen flexibilisering, de schijnzelfstandigheid en de huisvesting van arbeidsmigranten. Dat is een lange weg, maar dat past bij ons. Dat willen we doen in CAO’s, maar ook in overleg met het kabinet.’

Zie je dat ook terug in het hoofdlijnen akkoord van PVV, VVD, NSC en BBB?

Justine lachend: ‘Wel, daar stond niet zo veel in hoor.’ Piet is tevreden dat het eerder gesloten SER-akkoord over de arbeidsmarkt wel overgenomen is. ‘De afspraken in de polder lijken doorgetrokken te worden. Maar er staat bijvoorbeeld helemaal niets in het akkoord over hoe mensen fit blijven op de arbeidsmarkt.’ Ronduit kritisch reageerde het CNV op het niet doorgaan van de verhoging van het minimumloon, de verkorting van de WW, de nullijn voor de rijksambtenaren en de forse afslanking van het ambtenarenkorps (10.000 banen). ‘Dan heb je het wel over bestaanszekerheid voor heel veel mensen. Daar zijn we heel kritisch op.’

Justine benadrukt dat het nieuwe CNV-visieprogramma tot stand is gekomen door naar de leden te luisteren. ’Heel veel mensen in de zorg willen helemaal geen zzp’er zijn maar worden daar veelal toe gedwongen omdat ze anders geen zeggenschap ervaren. Wij kijken naar de context waarin mensen zich bevinden en hebben daar discussies over. Dat waarderen mensen. De Participatiewet heeft bijvoorbeeld ook alleen maar tot meer ellende geleid.’

Hoe wordt de verhouding met FNV en VCP?

Piet spreekt lovend over de collegiale verhoudingen met beide vakbonden. ‘We spreken elkaar aan heel veel tafels. Ik geloof oprecht dat er plaats is voor een vakbond als CNV in Nederland. We zijn een vakbond met een eigen geluid, een eigen DNA en doen dingen op een andere manier. Het is goed dat mensen kunnen kiezen. We zijn niet beter, maar anders. Met zowel FNV als VCP verwacht ik goed te kunnen samenwerken.’
Patrick: ‘Het is bij onderhandelingen wel fijn om met verschillende vakbonden tegenover de werkgever te zitten. De werkgever heeft een enorm apparaat met P & O-adviseurs. Het voelt niet lekker als je daar dan in je uppie zit.’

Dan de actualiteit: wat zijn de verwachtingen van het nieuwe kabinet?

De drie CNV’ers vinden dit lastig omdat er alleen maar een hoofdlijnenakkoord is zonder uitgewerkt regeerakkoord. Piet: ‘We zullen ook dit kabinet beoordelen op de inhoud.’ Patrick is namens CNV de onderhandelaar over het gesloten pensioenakkoord waaraan drie van de vier formerende partijen via de Tweede Kamer willen sleutelen. Patrick vindt dit ook op het gebied van goed bestuur onverstandig. ‘Je verwacht van politici en bewindspersonen dat als er in de polder gekozen is voor iets, dat ze het tijd geven om het goed uit te werken. Bij pensioenen moet je het voor de lange termijn regelen. De partij van Omtzigt is groot geworden met aandacht voor goede uitvoering en betrouwbaar bestuur. Je hebt bijna tien jaar nodig om dit pensioenakkoord goed uit te voeren. Als je halverwege de rit de wet weer gaat aanpassen dan weet je zeker dat de uitvoering vastloopt. Dat zou verschrikkelijk zijn. Een goede collectieve, solidaire en goedkope pensioenvoorziening is van groot belang.’

Tot slot. Hoe staat het CNV er over tien jaar voor?

Piet: ‘Een levendige vereniging die nog steeds een belangrijke bijdrage levert aan het maatschappelijke debat. Die nog steeds zelfstandig en groeiende is. Een CNV die aan het vergroenen is en diverser is dan nu. Ik hoop dat er dan nog steeds  heel veel mensen werken aan een eerlijker wereld.’
Justine: ‘We zetten in op aanwas van nieuwe leden en ik hoop echt dat we dat over tien jaar zien. Ik verwacht dat veertigers ons weten te vinden en weten wat we voor ze kunnen doen.’

Naschrift

In de nieuwe structuur zijn de 250.000 leden van het CNV ingedeeld in negen sectorraden: Bouw, Diensten, Handel, Industrie, Onderwijs, Overheid & Publieke Diensten, Vervoer, Voeding en Zorg en Welzijn.Verder zijn er vier doelgroepraden: Anders-Actieven, Jongeren, Senioren en Zelfstandigen. In september 2024 zijn er verkiezingen voor deze raden.

Jan Spijk,
juni 2024

Dit artikel is een vervolg op het artikel van Jan Spijk,  Na vijftig jaar discussie is het zo ver: Eén CNV! De totstandkoming van één CNV kent een lange historie / Wanneer begon dit proces?