Mondiaal FNV 50 jaar

“We zullen nog harder strijden voor internationale solidariteit”

Het was zaterdag 28 juni 2025 niet alleen een feestelijke bijeenkomst om 50 jaar Mondiaal FNV te vieren. Het was in het Wim Kok Atrium van het Centraal Vakbondshuis FNV in Utrecht ook een reünie. Vele aanwezigen vielen elkaar spontaan in de armen als ze een oude bekende troffen tijdens deze bijeenkomst.

Kort programma

Het officiële programma was ook om die reden ook kort gehouden. Vanaf 14.30 uur waren er enkele sprekers, maar vanaf circa 15.45 was er volop tijd om met elkaar na te praten onder het genot van enkele hapjes en drankjes. Tussen de toespraken door werden er videoboodschappen vertoond van de partners van Mondiaal FNV van over de hele wereld.

De officiële jubileumbijeenkomst werd vlot geleid door Astrid Kaag (werkzaam bij Mondiaal FNV). Naast het podium stonden twee grote schermen waarop de vele projecten en bijeenkomsten van Mondiaal FNV te zien waren. Willy Wagenmans, voormalig hoofd van Mondiaal FNV, was de eerste spreker. Hij zei zich trots te voelen dat binnen FNV internationale solidariteit altijd zo’n belangrijke rol heeft gespeeld. Het werd ook altijd gedragen door FNV-voorzitters als Wim Kok, Johan Stekelenburg en Hans Pont.

Turbulente internationale spanningen

In de jaren 1979-1999 waren er, zo benadrukte Wagenmans, net als nu sprake van turbulente internationale spanningen. “Denk aan de Koude Oorlog en vervolgens de val van de Muur. In Polen ontstond de vakbond Solidarnosc onder leiding van Lech Walesa. We leverden aan deze vakbond drukpersen. Of de coupe in Suriname en de Golfoorlog. Het stikte van de landencomité ’s en solidariteitsbewegingen. Er was een geweldige maatschappelijke dynamiek en betrokkenheid bij de wereldvraagstukken, in Nederland maar ook in diverse andere landen.”

In zijn speech lichtte hij er enkele thema’s uit die hem als hoofd van Mondiaal FNV zijn bijgebleven. Allereerst de staatsgreep in 1973 in Chili waar de socialistische president Allende werd vermoord. “De havenarbeiders in Rotterdam stonden achter de boycot die toen werd uitgeroepen. Het was overigens niet onomstreden”, herinnert Wagenmans zich. Ook de acties tegen het apartheidsregime in Zuid-Afrika zijn hem bijgebleven. “We steunden toen de jonge vakbond Cosatu die nog steeds bestaat.” Als derde voorbeeld noemde Wagenmans Brazilië. “Onder de militaire dictatuur werden de vakbonden monddood gemaakt. We maakten toen kennis met de huidige president Lula die toen voorzitter was van de mijnwerkersvakbond.” En hij is bijzonder trots dat er wereldwijd wetten werden aangenomen tegen kinderarbeid. Zijn conclusie over deze periode: “Ik ben trots wat we in die jaren hebben bereikt. We waren als Mondiaal FNV enorm betrokken bij de strijd voor internationale solidariteit. Vaak hebben we onze collega’s op kritieke momenten kunnen ondersteunen en kunnen helpen bij het uitbouwen van hun organisatie.“

Gedichten van Leo Mesman

Binnen de FNV staat Leo Mesman niet alleen bekend als voormalig beleidsmedewerker Oost-Europa van Mondiaal FNV, maar ook als dichter. Tijdens de bijeenkomst in Utrecht las hij twee van zijn gedichten voor. Het Lied van de wereld straalde vertrouwen uit ondanks de turbulente tijden met oorlogen in Oekraïne en Gaza. Uitgangspunt in zijn gedicht waren de beroemde dichtregels van Henriëtte Roland Holst: de zachte krachten zullen zeker winnen in ’t eind. Zijn tweede gedicht Organizing was een eerbetoon aan de schoonmakers die vooral tussen 2006 en 2010 spraakmakend actievoerden voor meer loon en respect.

United never defeated

Internationale gast was Chennaiah Poguri van de National Alliance of Agriculture allied Workers Union (NAAWU) uit India. Deze vakbond heeft organizing enorm opgepakt en is een snelgroeiende vakbond in India met bijna een miljoen leden. Poguri is een enthousiaste man met veel geestdrift. Zijn vakbond komt niet alleen op voor de werknemers maar doet ook veel sociale projecten. Zo hebben vrouwelijke leden land in bezit gekregen datzij bewerken met ’social dignity’. Ook voert de vakbond campagnes voor sociaal werk. Zijn motto tot slot en hij riep de aanwezigen op dit te beantwoorden: “United never defeated”. In het Nederlands: eensgezind nooit verslagen.

Nog harder strijden

Marieke Manschot, bestuurslid van Mondiaal FNV, ging vervolgens in op de voorbije 25 jaar van Mondiaal FNV. “In 2009 ondersteunde de FNV de strijd van werknemers in de Liptonfabriek van Unilever in Pakistan. Uit deze activiteiten is later de ‘Company Monitor’ ontstaan, waarin we internationaal met vakbonden samenwerkten in Nederlandse multinationals wereldwijd, zoals AkzoNobel, Philips, Unilever, Ahold en Heineken. En we werkten samen met Duitsers en Brazilianen in het Observatorio Social.” Ook steunde Mondiaal FNV werknemers in China die werden vergiftigd met cadmium. Multinational Philips was er niet blij mee.
Langzaam maar zeker werden ontwikkelingssamenwerking en handel met elkaar verbonden. Dat begon onder minister Ploumen en is door opeenvolgende kabinetten voortgezet. Van het huidige demissionaire kabinet met enorme bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking krijgt Marieke “koude rillingen”. De bezuinigingen raken Mondiaal FNV ook, zo erkende ze volmondig. “We kregen een forse krimp op ons budget voor de kiezen en dat hakt erin. We zijn op zoek naar nieuwe fondsen maar moeten onze organisatie wel reorganiseren.” Maar Manschot blijft strijdbaar. “We zullen nog harder moeten strijden. Daarmee blijven we doorgaan. Dat zijn we aan onszelf maar ook aan de ander verplicht.”

Niet wegkijken als het moeilijk is

Zonder meer indrukwekkend was het optreden van Myron Hamming, oud-stadsdichter van Groningen en spoken word artiest. Zijn optreden zat vol positiviteit. “Geloven dat verandering mogelijk is”, was zijn boodschap. “Zie verschil niet als een afstand maar als ruimte. Niet wegkijken als het moeilijk is.” Of deze: “Heb lef om zacht te zijn in een harde wereld. Deins niet terug als het schuurt.”

Presentator Astrid Kaag kon niet alle mensen bedanken die het werk van Mondiaal FNV mogelijk hebben gemaakt, maar toch maakte ze één uitzondering. Bert Giskes is al vanaf de oprichting van Mondiaal FNV actief. Hij begon met een wereldwinkel in Delft en is in de stad Groningen nog steeds bezig om mensen warm te maken voor het werk van Mondiaal FNV. Hij kreeg uit handen van Kaag een speciaal certificaat ’voor mondiale waardering.’ Giskes vond het allemaal eigenlijk niet nodig omdat “dit werk voor mij vanzelfsprekend is.”

Eigen werknemers in het zonnetje

Het laatste woord was aan Zamaney Menso, vakbondsbestuurder en ook lid van het bestuur van Mondiaal FNV. Meestal staan de projecten en activiteiten van de partners over de hele wereld centraal. Maar Menso wilde nu ook de werknemers van Mondiaal FNV zelf in het zonnetje zetten voor hun harde werk en toewijding. Ze kregen allemaal een cadeautje met een hart erop, “Jullie zijn het kloppende hart van de internationale solidariteit. Jullie hebben hart voor de zaak. Bedankt!”

Jan Spijk

Juli 2025

(Foto’s Jan Verhagen)

Meer lezen: enkele andere artikelen op vakbondshistorie.nl over mondiaal vakbondswerk

• in november 2015 was VHV-redacteur Piet Hazenbosch de auteur van een artikel ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van Mondiaal FNV (toen nog: FNV Mondiaal).
• ‘Informeel werkende vrouwen in India hebben een stem!’- over 50 jaar Self Employed Women’s Association (Astrid van Unen)
• ‘Koloniale erfenis en de vakbeweging’ – Beschamende behandeling Louis Doedel aanleiding voor kritische reflectie (Dick de Graaf)
• ‘The start of a multiethnic trade union center in Kosovo’ – toespraak van Leo Mesman in 2010
• ‘De strijd tegen de ergste vormen van kinderarbeid’– Totstandkoming ILO-verdrag 182 – (Astrid Kaag en Willy Wagenmans)
• Inspirerende Afrikaanse campagnes tegen geweld op het werk – ratificatie ILO-verdrag 190 – (CNV Internationaal)