Meer dan 100.000 foto’s maken vakbeweging zichtbaar

In de afgelopen jaren zijn bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) meer dan 100.000, veelal zwart-wit, foto’s, dia’s en andere beeld- en geluidsdragers, afkomstig van de FNV bekeken, geselecteerd, beschreven en vervolgens gerubriceerd. De grote man achter dit project is Kier Schuringa. Hij nam het initiatief voor een ambitieus plan: de omvangrijke fotocollecties van de FNV Centrale en bonden te schonen (door onder meer te ontdubbelen), te beschrijven en ze daarmee voor een breed publiek toegankelijk te maken. Met grote volharding heeft Kier, soms geholpen door enkele enthousiaste vrijwilligers, deze grote klus nu tot een goed einde gebracht. Op deze website en in de Nieuwsbrief van de VHV besteden we in een aantal afleveringen aandacht aan de resultaten van deze grote ‘in-beeld-breng’- klus van de afgelopen jaren.

Het fotomateriaal van de vakcentrales NVV en FNV, en van elke bij de FNV aangesloten bond, vormen bij het IISG een deelcollectie. Elke deelcollectie wordt in het kort beschreven aan de hand van thema’s (zoals het reilen en zeilen van de organisaties, demonstraties en acties, arbeidsomstandigheden) en portretfoto’s. Vaak zijn er ook specifieke verwijzingen naar fotografen of verzamelaars van fotomateriaal. De in deze bijdrage beschreven collecties bevatten directe links naar de IISG-catalogus, zodat elke belangstellende de gedetailleerde beschrijvingen online kan bekijken. De foto’s zelf zijn (nog) niet gedigitaliseerd. Dat vereist een nieuwe grote inspanning.

Klik hier voor een overzicht van alle delen in deze reeks

Direct naar het overzicht van de Beeld- en geluidcollectie NVV – FNV

Demonstratie voor een actiever regeringsbeleid voor het noorden van Nederland, met deelname van de Agrarische en Voedingsbedrijfsbond NVV), voorloper van de Voedingsbond FNV. (Foto Piet Boonstra. Collector: Voedingsbonbd FNV)

Stuksgewijs

Vooraf een opmerking. Naast de deelcollecties die nu in kaart zijn gebracht, is er in een verder verleden al veel fotomateriaal van het NVV en FNV (zowel van de centrales als van de afzonderlijke bonden) door het IISG stuksgewijs verwerkt en in de online IISG-catalogus opgenomen. Het gaat daarbij om onder meer 2.260 records met ‘beeldmateriaal NVV’ (waaronder bijna 1.300 foto’s) en 5.134 records met ‘beeldmateriaal FNV’ (waaronder bijna 3.000 foto’s en ruim 1.000 posters). Enig creatief zoeken in de catalogus is dus geboden. Veel van het individueel verwerkte materiaal is al gescand en online zichtbaar, en daardoor beschikbaar voor gebruik (uiteraard afgezien van copyright beperkingen!). De eerste collectie in deze nieuwe reeks is de beeld- en geluidscollectie van de NVV en FNV Vakcentrale.

Demonstratie van NVV, NKV en CNV tegen het loon- en werkgelegenheidsbeleid van de regering. Zaterdag 24 mei 1968 in Utrecht. De eerste keer dat de drie nationale vakcentrales gezamenlijk protesteerden tegen een regeringsbeslissing – met een manifestatie en demonstratie (Foto Tebbens. Collector: Industriebond FNV)

Beeld- en geluidcollectie NVV – FNV

Deze fotocollectie is een samenvoeging van meerdere sets foto’s die in de loop van de tijd (periode 1979-2008) samen met archiefmateriaal van het NVV (periode 1964-1979) en de FNV aan het IISG zijn overgedragen. Bij de overdracht zijn de foto’s afgescheiden van het archief en ondergebracht in twee tijdelijke collecties met voorlopige en beperkte beschrijvingen. Deze beide collecties, aangevuld met NVV/FNV-foto’s die nog niet verwerkt waren, zijn in 2019/2020 samengevoegd in deze Beeld- en geluidcollectie NVV – FNV.

In 2023 werd een annex toegevoegd met foto’s die in de loop van de jaren via de FNV Voorlichting en de VHV werden verworven maar niet eerder waren verwerkt: 619 foto’s van FNV-congressen en conferenties, andere FNV-bijeenkomsten en werkzaamheden, acties van de FNV en andere vakbonden, acties met betrekking tot WAO/ziektewet en discriminatie/racisme en overige thema’s; inclusief 254 portretfoto’s van met name personen uit de FNV/vakbeweging. Tevens 40 video’s, dvds/cd-roms en geluidscassettes van en over de werkzaamheden van de FNV in de jaren 1988-2008.

*Demonstratief congres SDAP en NVV tegen nieuw bezuinigingsplan van de regering in het NV-Huis in Utrecht, 1 juni 1935. (Foto Pers-Bureau Van der Werf)*

De collectie omvat bijna 10.000 foto’s, dia’s en ander beeldmateriaal afkomstig van beide federaties en met name van de afdeling FNV-Voorlichting, voornamelijk uit de tweede helft van de 20ste eeuw, gerubriceerd in zeven hoofdstukken.

*Demonstratie tegen de dreigende sluiting van de Ford autofabriek in Amsterdam, 31 januari 1980. (Foto Piet den Blanken)*

1) Het NVV: jubilea, congressen/conferenties en overige bijeenkomsten, kaderscholing, NVV-gebouwen, internationale activiteiten en aangesloten NVV-bonden; 2.229 foto’s en 200 dia’s uit de jaren 1914-1976.

2) De FNV: FNV algemeen, overlegstructuren, sociaal-economische acties algemeen, acties onderwijs en gezondheidszorg en acties in specifieke bedrijven of sectoren (bonden) en overige acties; 769 foto’s uit de periode 1973-1997. Een opvallende omissie bij dit deel van de collectie is wel het vrijwel ontbreken van foto’s van de organisatorische activiteiten van de FNV (zoals congressen, federatieraad, scholingen), die in het NVV-deel wel ruim aanwezig zijn. Dat wordt enigszins gecompenseerd door de organisatorische en actiefoto’s van de FNV in de aanvulling van 2023.

*NVV-congres in juli 1949 in Krasnapolsky, Amsterdam. (Foto H.J.A. Nieuwenhuijs)*

3) Arbeidsverhoudingen in de industrie en andere economische sectoren (productieprocessen, gebouwen, arbeidsomstandigheden en acties van werknemers): in de textiel, scheepsbouw, chemie, metaal, voeding/genotmiddelen, bouw, elektrotechniek, handel/middenstand, transport/verkeer; 2.003 foto’s uit de periode 1951-1995.

4) Arbeid-gerelateerde en overige binnenlandse onderwerpen: automatisering, buitenlandse werknemers / gastarbeiders, vrouwenarbeid, huisvesting/woningbouw, sport en recreatie, volksgezondheid/gezondheidszorg, politiek (portretfoto’s van ministers en politici), onderwijs/scholing, ouderen/bejaardenzorg, kinderen/jongeren/mensen, vredesbeweging; 1.193 foto’s uit de periode 1953-1997.

5) Buitenland: arbeid gerelateerde en andere foto’s, geordend per land: in Europa, Afrika en de VS; 400 foto’s van de 1950s tot 1992.

6) Personen: 2.218 portretfoto’s en andere biografische afbeeldingen van vooral vakbondsmensen en politici, alfabetisch geordend op achternaam; uit de periode 1928-1996.

*Actie FNV tegen de looningreep (loonwet) van de regering in maart 1980. (Foto Roel Troost)*

7) Groot formaat foto’s over vakbondsactiviteiten en arbeidsomstandigheden (195 foto’s) en ander beeldmateriaal – FNV-actieverslagen, actie- en presentatiemateriaal. De collectie bevat een groot aantal foto’s van fotograaf Joh. de Haas (vooral uit de NVV-periode). Andere fotografen met grote aantallen foto’s in de collectie zijn Chris Pennarts, Piet den Blanken, E.Th. Kuhuwael, Roel Troost, Henk Nieuwenhuijs, Han Singels, Ronald Sweering en Michel Pellanders. Tenzij anders vermeld, zijn alle foto’s zwart-wit.

Zo’n 400 foto’s uit deze collectie zijn afkomstig van rooms-katholieke vakbonden, met name de Katholieke Arbeiders Beweging (KAB) en het NKV. Het is de bedoeling dat deze foto’s worden overgedragen aan het Katholiek Documentatie Centrum (KDC) in Nijmegen.

Jacques van Gerwen met medewerking van Kier Schuringa

Juli 2024