10 oktober 2025: ‘Andries Sternheim (1890-1944)’

Uitnodiging: boekpresentatie ‘Andries Sternheim (1890-1944) – Vergeten binnen de Frankfurter Schule’.
Wanneer: vrijdag 10 oktober 2025
Tijd: 14.00 – 15.30 (inloop vanaf 13.30)
Waar: ‘de Burcht’- Henri Polaklaan 9 – Amsterdam
Aanmelden: klik hier (Toegang vrij)
Om 15.30 uur drinken wij een glas op dit nieuwe boek

Het boek is vanaf midden oktober 2025 in de handel verkrijgbaar

‘Andries Sternheim (1890-1944)’ is de titel van het in oktober 2025 te verschijnen boek van Bertus Mulder. Het behandelt het werk en de positie van deze Amsterdamse diamantbewerker en Nederlandse vakbondspionier bij het Frankfurter Institut für Sozialforschung, later bekend geworden als de Frankfurter Schule. Het is de VHV een genoegen om het nieuwe boek van Bertus Mulder ten doop te kunnen houden in het majestueuze gebouw De Burcht, het vroegere hoofdkantoor van de Algemene Nederlandse Diamantbewerkers Bond ANDB.

Andries Sternheim werd in 1931 door Max Horkheimer als ‘Mann der Praxis’ aangetrokken bij het Frankfurter Institut für Sozialforschung. Als Frankfurter Schule zou het Institut zich ontwikkelen tot een van de meest invloedrijke filosofische en sociologische stromingen.

Sternheim werd de verbindingsman met de Internationale Arbeidsorganisatie ILO in Genève. Hij was eerder actief geweest in het Internationaal Verbond van Vakverenigingen.

Dit boek beschrijft Sternheims rol binnen de Frankfurter Schule aan de hand van zijn correspondentie met Horkheimer. Belicht wordt de bijzondere bijdrage van Sternheim aan de klassieke studie Autorität und Familie.

Sternheim ontwikkelt zich tot vrijetijdspecialist van het Institut, maar Horkheimer houdt de publicatie van Sternheims magnum opus Die moderne Freizeitgestaltung[1] tegen. Het Institut für Sozialforschung

zou geen geld hebben voor de publicatie. Horkheimer gebruikt geldgebrek ook als excuus om Sternheim in 1938 terug te sturen naar Amsterdam. Het echtpaar Sternheim moest uiteindelijk in Heemstede onderduiken, werd verraden, in januari 1944 gearresteerd en gedeporteerd naar Auschwitz. Daar vonden zij twee maanden later de dood.

Aan de hand van nieuw archiefmateriaal herwaardeert Bertus Mulder de rol van Sternheim binnen de Frankfurter Schule. Hij analyseert ook de financiële situatie van het Institut. Hoe ernstig was de situatie echt?

In het boek duikt Mulder in de vraag hoe groot de rol van Sternheim in deze Frankfurter Schule was. De ondertitel ‘Vergeten binnen de Frankfurter Schule’ lijkt een tipje van de sluiter op te lichten.

Bovenstaande is een bewerking van de boekflyer van de uitgever, aangevuld met enkele gegevens uit het hieronder vermelde artikel van Jeroen Sprenger)
Jan Verhagen
September 2025

BERTUS MULDER (Heerenveen, 1949) studeerde arbeidssociologie, was docent sociale geschiedenis en promoveerde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Eerder schreef hij biografieën over Jaap Nieuwenhuize en Sophie Louisa Kwaak en verschenen zijn studies over Pieter Jelles Troelstra en Fokje Pasma.

[1] Zie ook https://de.wikisource.org/wiki/Zum_Problem_der_Freizeitgestaltung

Meer over Andries Sternheim:

Jeroen Sprenger (november 2023) – Opvoeder en optimist ondanks alles – Het oorlogsdagboek van Andries Sternheim
Biografie Andries Sternheim in het Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland (BWSA)
Andries Sternheim op de website van auteur Bertus Mulder