Vervolg op “Het bal der debutanten”
Uitgewerkt calendarium van ontstaan en groei Nederlandse vakbeweging
Het is niet zonder trots dat ik jullie ‘… en de stroom rijst al meer en meer…’ kan presenteren, een uitgewerkt calendarium over het ontstaan en de groei van de Nederlandse vakbeweging in de 19e eeuw. Na een korte inleiding bestaat de stroom uit twee delen: een calendarium en een organigrafisch woordenboek. Het laatste is voor zover ik kan nagaan een toevoeging aan de Nederlandse taal. Een bestaand woord voor de pendant van het biografisch woordenboek kon ik niet vinden. Het dichtstbijzijnde woord is organigram waardoor de samentrekking organigrafisch is ontstaan. Ach een nieuw woord past wel bij een nieuwe vorm.
De voorplaat van de tegendraadse waterval van Escher past naar mijn gevoel goed bij de tegen de stroom in koersende pioniers van de arbeidersbeweging.
Het calendarium beslaat in kort bestek bijna anderhalve eeuw organisatiegeschiedenis Het is feitelijk een beredeneerde inhoudsopgave. Voor wie meer wil kan door naar de ‘organigrafische schets’ in het tweede deel. De publicatie kan als een compleet boek worden gelezen. Wie dat doet krijgt een heel aardig en verantwoord inzicht in het ontstaan en de ontwikkeling van de arbeidersbeweging. Door de chronologie komen verwante ontwikkelingen en “personele unies” goed tot uiting. Het is goed om op dit punt op te merken dat in de titel gekozen is voor vakbeweging, omdat de politieke beweging niet of nauwelijks in dit calendarium aan de orde komt. Wie meer wil weten over de politieke of sociaal-maatschappelijke beweging kan verwezen worden naar Het bal der debutanten. Degene die slechts ‘partieel’ is geïnteresseerd wordt geholpen door links tussen calendarium en de organigrafische schetsen.
De schetsen volgen allen min of meer dezelfde lijn: introductie in de omstandigheden, de start van de organisatie en de eerste jaren. Omdat vakbeweging mensenwerk is zijn in iedere schets een of meer biografische schetsen opgenomen. Niet allemaal maar wel veel komen uit het BWSA.
De vorm is nieuw maar de inhoud volgt in grote lijnen de bestaande geschiedschrijving met uitzondering van de start. De aanloop begint eind 18e eeuw en zet de onderwijzers wat vroeger in de race, wat eigenlijk ook geldt, zei het wat later, voor de kleermakers. Het is in tegenspraak met de meer algemene opvatting dat de ontwikkeling van de vakbeweging eerst en vooral tot stand komt in een industriële omgeving. Een nieuw aspect is de rol van de Arbeiterbildungsverein wat vooral van belang is vanuit een internationaal perspectief.
Dik Nas
Augustus 2024
Ga naar pdf-versie “… en de stroom rijst al meer en meer”…
Zie ook overzichtspagina van Dik Nas, Het bal der debutanten.